Ostantza

Fito Rodriguez

 

Artadin,
goizero, nirekin batera gosaltzera
etortzen zen lagun horri

 

 

 

Tren geltokiko plaza beste edozein estaziotako irteera bezain itsusia zen, ezin zitzaion plaza ere esan. Itsatsitako eraikina, errebuelta egiten zuen bidegurutze ziztrin bat eta tunel moduko ahoa besterik ez zen. Tunel horren irteeraren gainean, agure batek ikusteko moduko handiz izkiriaturiko hizkietan herriaren izena agerian: zumaia empalme. Eta bisitariari irudikapen dibertigarriak eta malenkoniatsuak ematen zizkioten erabilitako letren tamainak eta polisemia lubrikoak. Izenaren parean, kantoian bertan, “Lagun-Artea Bar” kartela zegoen oraindik eta irriño batez “Betiko lagunarteraino itzuli naiz” pentsatu zuen.

        Bidearen beste aldetik Urola ibaiaren kirats ustela zetorren, eta hondoan laino artean galtzen zen San Miel Artadiko tontorra, ipar-mendebalera, ahaztutako itsasoaren aldean, inoiz ahanzterik ezin izan ez zuen herria.

        Baserritarrentzat ilunabarra dena ostantza izaten da lehorrera datorren marinelarentzat. Une hartan heldu zen gure gizona, aspaldidanik, berrogei urte luze jada, begi bistatik galdua zuen portura.

        Beraz, esan dezagun, garaiera ertaineko gizasemea irten zela estazioko auzora, potxolo samarra eta ia ile-urdin. Dena anodinoa zuen, arropa, aurpegia, piura. Norbaitek deskribatu behar izan balu, adibidez eleberri batean, balizko prozedura polizialean edo epaile baten aurrean, kostatuko zitzaion haren irudia zirriborratzea. Izaki iheskorra zen, ia ikusten ez den horietariko bat. Haren presentzia lainoaz, ametsez edo aho batek kanporatzen duen hatsaren lausoaz eraikia zen. Milioika pertsonaren antza zeukan.

        Udazken beteko arratsalde gorrian euria ari zuen eta ama ez zegoen aldarte onean. Txirrinak jo zuenean, etxekoandrearen agindua, ahapeka, aditu zuen semeak.

        —Pello, zoaz atea irekitzera, azkar!

        Ateaz bestaldean aitona zegoen, aspalditik familiaren bizitzatik desagertutako prakaduna, zaharragoa eta ilea urdinduta. Baina bera zen, dudarik gabe. Ustekabea eta guzti, “Kaixo, Attuna Teles!” diosala Pellok.

        Telesforo zuen izena, ez gustukoa ordea. Gehienek Beltza esaten zioten, gertukoek Teles.

        Ama, hori entzundakoan, ateraino gerturatu zen poliki.

        —Etorri zara!

        —Ez, baina banator... Sar naiteke?

        —Jakina, horrenbeste denbora etxetik kanpo eta orain atarian geratu behar?

        —Nolatan, aita? —jarraitu zuen.

        —Noizbait behar zuen eta hemen naukazu, polit hori... —esan zuen aitonak, alaba Anamari amultsuki estutuz.

        —Egoera egokiena zein ote den ezin da inoiz asmatu baina bizitzan, badakizu, erabakiak hartzeko behar bezalako ausardia puska batez jokatu beharra dago beti —gehitu zuen Telesek.

        —Horrekin hemen egoteko erabateko ziurtasunik ez duzula izango esan nahi al duzu? —Anamarik.

        —Erabateko ziurtasunik? Nola dakigu hori ba ote dugun inoiz? —Telesforok.

        —Aita, mesedez! horrenbeste denbora hemendik at egonda horri buruz zerbait ikasita eduki beharko zenuke honez gero...

        —Bada, horixe bera ikasi dut, hain zuzen ere, ene xarmanta, erabateko ziurtasunik ez dagoela ezertan. Egia esanda, hona etorri aurretik, urratsak emanak ditut. Abokatuek nire kontra ez dagoela ezer diote, juridikoki alegia. Zegoena preskribituta omen dago eta ez da auzi berririk espero baina, esan bezala, alde horretatik edozein gauza gerta daiteke eta...

        —Eta???

        —Eta, legez bestalde, polizialki, haiek egin dezaketena ezin da erraz asmatu. Edozein gauza egiteko prest egon dira beti eta orain ere berdin dihardute.

        —Eta hi, Pello, nola hago? Zeinen handia! Zenbat urte?

        —Hori ere ez al dakizu? —Anamarik.

        —Utzi asmatzen, hamazazpi edo?

        —Edo? —Anamarik.

        —Asmatu duzu, Attuna! —poztu zen Pello.

        —Bai, zure aitona oso azkarra izan da beti, azkarregia esango nuke nik —ihardetsi zuen Anamarik.

 

 

 

Gorria arre bilakaturik ilundu zuen, kanpoan ez zegoen jada argiaren arrastorik eta Anamarik argiak piztu zituen. Etxe txikia zen. Gizarte babespean eraikitako bi zuloko habia. Sukaldegongelaz gain gain lotarako txokoa eta komuna. Amak egongelako sofan egiten zuen lo baina Pello bere gela txikiaren jabea zen, erabat. Hor zuen bere erresuminaren erresuma. Nerabezaro luzea ez da bizitzaren sasoi gozoena eta Pellok ez zuen inor gela barrura sartzen uzten.

        —Kostatu zait zuen etxea topatzea. Hau dena ez zen horrela lehen. Dena zen mendia eta baserriak, eta hemen Hotel Amaia zegoen horrenbeste etxerik egon beharrean. Gure etxea zena ere, bota zutena, ez zegoen hemendik urruti, baina tokia, berdina izan arren, ezin esan berdin dagoenik.

        —Bai, denborak ez du bere bidea alferrik egiten, aita... Hemen geratzeko asmorik al duzu? Ikusten duzunez etxe honetan beste batentzat tokirik ez baitago.

        —Nirekin gera daiteke —Pellok.

        —Nolaa? zure gelan ez duzu inor sartzen uzten... neronek ere sarrera debekatua daukat eta!

        —Bueno, beste tokiren bat aurkitu bitartean nire gelan moldatu gaitezke —jarraitu zuen bilobak.

        —Lasai, ez dut enbarazurik sortu nahi eta, gainera, aspaldidanik ikasia daukat nire bizitzaz arduratzen. Tokiren bat edo beste bilatuko dut lotarako eta, ondoren, baita bizitzeko ere —arrapostu aitonak.

        —Zuk ikusi, baina, niri behintzat, ez didazu inolako enbarazurik egingo, eta biok egon gaitezke nire gelan —Pellok.

        —Aizu, aita, ez gaizki hartu, baina ez dut uste hemen hirurok bizitzeko behar bezalako baldintzarik daukagunik. Hala eta guztiz ere, taxuzko zerbait aurkitu bitartean, eta Pello konforme baldin badago, egokituko garelakoan nago, ze erremedio!

        —Eskertzen dizuet, bikote, ikusi duzuenez etorri berria nago, eta ongi etorriko zait lasaitasun egun pare bat hartzea nire burua kokatu ahal izateko.

        —Bizitza osoan zure burua kokatzen nahikoa lan izan duzu, ez dakit sasoi hauetan horrelako lanik hartzeko pronto zaudenik, baina, batek daki...

        —Zu ere nire ezpalekoa beti, nonbait, bizkorregia zara gero, Anamari.

        —Lasai, Attuna, biok egingo dugu lo elkarrekin, txikitan bezala. Ze, bitartean mokadu bat hartuko al dugu?

        —Benetan ezin dudala sinetsi, nik, egunero zurekin bizitza ateratzen ari dena, zure gertukoena, ezin dut zure gelan sartu inoiz, sofaohe madarikatu batean ari naiz bizkarra izorratzen eta behin, nire aita datorrenean, berarentzat gela eta ohea irekita dauzkazu?

        —Lasai, neska, Pello eta biok aspaldiko lagunak gara eta! —Telesek.

        —Ez naiz neska gero, emakumezkoa naiz aspaldi... eta zuei bioi bideak errazten kokoteraino naukazue.

        —Ados, nik prestatuko dut otordua —Telesek.

        —Aita, etxe honetan ardorik ez dago, badakizu.

        —Ondo da, nik zahatoa ekarri dut.

        —Beti bezala!

        —        “Ilunabar eder eta gorri hau galtzen ari gera

                Gaur arratsean inork ez gaitu ikusi eskuak batera

                Gau urdina erortzen denean munduaren gainera

                Gure leihotik joango gara urrutiko muinoetako festara

                Harea bezala, esku artean eguzki-zipriztina joaten da”.

        —Zer da hori, zure bertso eskas haietariko bat, aita?

        —Ez, Pablo Nerudak antzerako zeozer bota zuenaren oroitzapena. Badakizue, burutsua izaten da egunak amaitzea. Etengabeko gurpila. Eguna eta gaua, eta berriro eguna. Hain erraza dirudi, baina oso zaila izaten da. Eta askotan, naturak bere mugak jartzea erabakitzen duen tokietan, egundokoa lehertzen da: Iñulabarra. Ez da erraza izaten iluntzearena ulertzea. Bere denborak, neurriak eta koloreak ditu, eta, gainera, ez dago bakar bat ere beste baten berdina denik, zientzialariek xehetasunak bereizten eta izaera isolatzen jakin behar badute ere ezin dute argitu ahal ilundea; beraz, ilunbista da bakoitza baina besteekiko ezberdina izatea zertan datzan... nork daki. Aspertzen ari zarete?

        —Bai horixe, Attuna. Goazen afaltzera.

        —Zuk, Pello, ez edan ardorik —amak.

        —Eta nik?

        —Zuk, aita, nahi duzuna egin, bizitza osoan ez duzu besterik egin eta!

        —Attuna, zergatik daramazu beti zahatoa?

        —Istorio zaharra duk hura, ni bezain zaharra bederen, egunen batean kontatuko diat.

        —Attuna, nik ere buruan badauzkat ilunabarreko bertso batzuk.

        —Zeintzuk baina?

        —       “Udazken koloretan,

                landen lurrinak zeharkatuz,

                hitaz oroit

                eta higan nauk.

                Zuhaitz biluziaren

                gerizpe orpoan doa,

                orbelaren hilobi,

                horiz eta gorriz,

                dena lokarturik”.

        —Hara!, gure Benitok udazkenari kantatu ziona. Arrazoia duk, Pello, udazkena urtearen ostantza diagu.

        —Aizue, afaria ez da bakarrik egiten —Anamarik.

        —Sukaldean lagundu dezaket? —Telesek.

        —Ez gara kabitu ere egiten!

        —Mahaia jarri? —Attunak.

        —Hori Pellok egiten du, baita jaso ere.

        —Zahatoaren ondoan eseriko naiz, bada...

        —Bai, zuk dakizun modura.

        Ez zuten asko itxaron behar arrautza frijituak eta magrak mahai gainean prest egon arte. Tomate pixka batez lagundurik giro gazi-gozoan elkartu zen aspaldiko partez familia osoa, senideen arteko bilkura hartara gerturatu ahal izateko aukera izan zuten hirurak behintzat.